Een oude bekende: The Good, the Bad and the Ugly. Het is een spaghettiwestern van Sergio Leone, met een magistrale soundtrack van Ennio Morricone, en een hoofdrol voor de nog piepjonge Clint Eastwood. Het verhaal is simpel: ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog gaan drie revolverhelden op zoek naar de schat: een grote kist met vierhonderdduizend gouden muntstukken. Alles beschouwen deze heren als toegestaan: ze liegen, martelen, moorden – en het liefst helpen ze elkaar om zeep, omdat ze de buit uiteraard voor zichzelf willen hebben. Meest fascinerend: alles wat er niet is in de film. In ruim twee uur is er geen romantiek, geen vriendschap, geen recht, geen genade, geen schoonheid, zelfs geen seks. Toch schuilt er voor velen een diepe waarheid in deze film, dat wil zeggen: we herkennen een diep gekoesterde overtuiging – anders zou het niet al een halve eeuw miljoenen kijkers blijven boeien: de diep gekoesterde overtuiging dat veel geld hebben, rijk zijn, het belangrijkste doel van je leven is, en om dat te bereiken is alles gepermitteerd. Als de drie vrijbuiters hier niet heilig van overtuigd waren, dan zouden ze niet alle ellende en kwellingen doorstaan die ze moeten doorstaan. Dat deze overtuiging – rijk zijn is fantastisch! en wie dat bereikt, op wat voor een wijze dan ook, die is ‘succesvol’ – ons niet vreemd is, behoeft geen betoog: zie de oorzaken van de financiële crisis, zie de dominantie van het economische nieuws, zie de verafgoding van de rijken. De film confronteert ons met de vragen: wat vind jij nu echt belangrijk in het leven? Wat maakt voor jou het leven de moeite waard? Wat is jouw diepste verlangen? Aanbevolen literatuur Tomáš Sedláček, De economie van goed en kwaad, 2011. Robert en Edward Skidelsky, Hoeveel is genoeg. Geld en het verlangen naar een goed leven, 2012.
Tarkovski is bij uitstek de cineast die de moed had om te denken en zijn eigen ideeën over kunst, maatschappij, schoonheid en waarheid vorm te geven.
The Sacrifice is de laatste film van de Russische grootmeester Andrei Tarkovski. Zijn werk heeft grote invloed gehad op allerlei filmmakers over de hele wereld. Tarkovski was altijd bezig met de grote vragen van het leven. Wat de mens is, en hoe hij zich verhoudt tot het fenomeen tijd staan bij hem centraal. Weergaloos schetst hij in deze film een wereld die ten einde gaat vanwege het gebrek aan geestelijke ontwikkeling van de mens. De offerbeweging van een vader richting zijn zoon is het middelpunt waar de film om draait.
Aanbevolen literatuur
Andrei Tarkovski, De verzegelde tijd, 1986.
De film speelt zich af in de Sovjet-Unie in de jaren zeventig: een deprimerende industriestad, een lekkende kerncentrale, veel regen. Daar, in de buurt van een militair terrein, is een ‘verboden zone’ met een ‘Geheime Kamer’. Je diepste verlangen wordt daar vervuld. Stalker is de gids die je daarheen kan brengen.
Stalker wordt ingehuurd door een schrijver en een wetenschapper. Het zijn briljante intellectuelen, maar cynisch, bitter en verveeld. Ze hebben geen geloof meer in wat ze doen, ze zijn toe aan iets anders. De reis naar de ‘Geheime Kamer’ is gevaarlijk: je kunt doodgeschoten worden, er liggen bommen. Stalker loodst de heren er echter doorheen en vertelt ze ondertussen het volgende verhaal:
‘Ik heb een voorganger gehad door wiens schuld zijn broer om het leven is gekomen. Overladen door schuldgevoel gaat hij naar die Kamer en spreekt uit: mag mijn broer weer leven! Vervolgens komt hij thuis en wat vindt hij? … Een huis vol goud, diamanten, juwelen, geld. De moraal van zijn verhaal: de ‘Geheime Kamer’ vervult wat echt zijn diepste verlangen was en niet wat hij pretendeerde dat zijn grootste wens was: namelijk dat zijn broer weer zou leven. Als hij zich dat realiseert: veel geld is voor mij belangrijker dan het leven van mijn broer, hangt hij zichzelf op.’
Stalker tot de heren: ‘Die Kamer vervult wat echt je diepste verlangen is. Je leert er je eigen ziel kennen.’ Durven bij aankomst de twee mannen de confrontatie met zichzelf aan?