Non-fictie

Menno ter Braak

Het nationaal-socialisme als rancuneleer, 1937

In 1937 is er een Nederlandse cultuurcriticus, Menno ter Braak, die ziet dat er in ons land een beweging in opkomst is die de angst voor vrijheid en de rancune in de samenleving politiek gaat gebruiken.  Ter Braak constateert, met stijgende verbazing en verontrusting: Er is nu een politieke beweging aan het groeien die voortdurend boos is en de boosheid en agressie in de samenleving aanwakkert! Zij zijn niet in echte oplossingen geïnteresseerd, want ze hebben de misstanden nodig om te kunnen blijven schelden. Dat is ook het enige waar ze echt verstand van hebben: schelden en haten. Ze hebben geen enkel positief idee, het enige wat ze willen is het uitleven van het ressentiment. Ook opvallend: ze haten intellectuelen, ze haten kunstenaars, ze haten cultuur, ze haten alles wat niet net zo gewoon is als zij zijn. Niet opvallend, volstrekt logisch, is dat de leider een populist is die alles vertelt wat de massa wil horen en waarmee hij de massa voor zijn eigen belangen kan mobiliseren.

Aanbevolen Thomas Mann, Deutsche Hörer! Radiosendungen nach Deutschland aus den Jahren 1940-1945.