Tommy Wieringa: vogels & fascisten
In de winter komen er veel vogels naar het terras achter het huis, ik heb de bomen volgehangen met vetbollen en pindanetten. Het is een plezierig gezicht, al die vogels, met het Basisboek Flora en Fauna van Nederland in de hand leer ik hoe ze heten en wat hun eigenschappen zijn. Afgelopen winter had ik grote moeite een van de terrasgasten te determineren. Hij leek sprekend op een vink maar had een opvallende grijze vlek in de nek die de vink niet heeft.
Ik maakte er foto’s van en stuurde die naar Kees Moeliker, die regelmatig over vreemde vogels schrijft in het weekblad van NRC Handelsblad.
Op de televisie was pasgeleden een discussie te zien tussen Rob Riemen en Arend Jan Boekestijn. Riemen probeerde Boekestijn ervan te overtuigen dat Geert Wilders een moderne fascist is. Boekestijn leunde rustig achterover, hij hoefde niks te bewijzen, alleen maar te ontkrachten; een comfortabele positie. Aan Riemen kleefde de zenuwachtigheid – hij had het boekje geschreven waarin hij had vastgesteld dat Wilders aan alle kenmerken van een neofascist voldeed. Achter zijn werktafel had het zoiets onomstotelijks geleken, maar nu de wereld zich ermee bemoeide was het opeens geen uitgemaakte zaak meer.
In de Volkskrant schreef Frits Bolkestein dat Riemen zich moest schamen voor zijn bewering. Bolkestein wees erop dat het fascisme door intellectuelen werd gesteund. ‘Freud heeft Mussolini een van zijn boeken gestuurd met de opdracht: ‘Van een oude man die in de Duce de held van de cultuur begroet’. Heeft Wilders een dergelijk boek van een vooraanstaande intellectueel ontvangen?’
Volgens Bolkestein kun je alleen fascist zijn als je een boek krijgt toegestuurd door een intellectueel.
Ook wees hij erop dat de omstandigheden toen en nu onvergelijkbaar zijn. Dat is waar, maar een valide argument is het niet. Het begrip ‘fascist’ zou volgens die redenering slechts in een historisch vacuüm kunnen worden gebruikt, en nooit in het heden toepasbaar zijn.
In deze krant schreef Peter Middendorp al eens over de ‘negen activerende hartstochten’ van het fascisme, zoals gedefinieerd door de Amerikaanse historicus Robert Paxton. Paxton’s boek ‘De anatomie van het fascisme’, zo maak ik op uit de besprekingen, valt te lezen als een praktische handleiding ‘Hoe herken ik een fascist?’.
Zo Wilders niet geheel voldoet aan Paxton’s taxonomie, dan toch grotendeels.
De foto’s van de vogel op mijn terras werden door Kees Moeliker op mijn verzoek bekeken. Hij beaamde dat de grijze vlek in de nek atypisch is voor de soort, maar dat we hier zonder enige twijfel te maken hadden met een vink.
Tommy Wieringa
De Pers